Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας : Παιχνίδι και ψυχική υγεία

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ 

Το παιχνίδι ως μέσο αγωγής και αναψυχής στην εκπαίδευση 

Το παιχνίδι είναι το καλύτερο μέσο για βιωματική μάθηση και συμβάλλει στην ισορροπημένη ανάπτυξη και στην ψυχική υγεία, όχι μόνο των παιδιών, αλλά και των ενηλίκων. Χιλιάδες έρευνες ανά τον πλανήτη αποδεικνύουν ότι η μάθηση επιτυγχάνεται πιο αποτελεσματικά και διαρκέστερα μέσω δραστηριοτήτων αναψυχής. Ειδικότερα στη Φυσική Αγωγή, οι δραστηριότητες κινητικής αναψυχής, αποτελούν τον κατεξοχήν ευχάριστοτρόπο εκμάθησης των πιο σύνθετων δεξιοτήτων και απαιτητικών αθλημάτων. 

https://www.youtube.com/watch?v=oytaOarTJNs

Για τα πολλαπλά οφέλη της γυμναστικής, της άθλησης γενικότερα, τόσο στο σώμα όσο και στην ψυχή, για τον ιδιαίτερο ρόλο που μπορεί να έχει ως μέσο πρόληψης ή αποφυγής δυσάρεστων καταστάσεων και νοσημάτων, καθώς και για τον τρόπο που διδάσκεται στα σχολεία και τη σημασία της επιμόρφωσης των παιδαγωγών-γυμναστών, μίλησε στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6/105,8 και στην εκπομπή «Κάτι που μας αφορά», η MSc εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγήςστην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, Βίβιαν Παπαγεωργίου. 

– Κ. Παπαγεωργίου, τα παιδιά σήμερα δεν έχουν ελεύθερο χρόνο, καθώς οι απαιτήσεις του σχολείου είναι αυξημένες και είναι φορτωμένα με πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες, παραγκωνίζοντας το παιχνίδι. Εξηγήστε μας γιατί το παιχνίδι είναι τόσο σημαντικό και κυρίως για τα παιδιά; 

Η σημαντικότητα του παιχνιδιού στην ανάπτυξη και την ψυχική υγεία, όχι μόνο των παιδιών, αλλά και των ενηλίκων, είναι αδιαμφισβήτητη. Φιλόσοφοι και επιστήμονες έχουν διατυπώσει θεωρίες και απόψεις ανά τους αιώνες για τα οφέλη του παιχνιδιού, που συγκλίνουν κυρίως στα εξής: 

Αποτελεί το μέσο για γνωριμία, ανακάλυψη, αποδοχή και βελτίωση του εαυτού μας, συμβάλλει στο να αντιληφθούμε τον εαυτό μας στον χώρο, αλλά και σε σχέση με τους άλλους (ψυχοκίνηση). Είναι ο τρόπος για να πειραματιστούμε σε διαφορετικούς ρόλους και συμπεριφορές, απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες και ενισχύει τη διαδικασία της μάθησης βιωματικά. 

Επιπλέον, κάθε άνθρωπος που αξιοποιεί τον ελεύθερό του χρόνο ποιοτικά και περνάει ευχάριστα, οδηγείται σε μια ανάταση ψυχής, δηλαδή σε αναψυχή. Οι δραστηριότητες που επιλέγονται για την ποιοτική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου και σχετίζονται την αναψυχή των εμπλεκομένων σε αυτές, ονομάζονται Δραστηριότητες (κινητικής) Αναψυχής και σε αυτές συμπεριλαμβάνονται και τα… παιχνίδια. 

Παρά λοιπόν τη σημαντικότητα της ορθής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου με παιχνίδια για την ψυχική μας ανάταση και κατ’ επέκταση για την ψυχική μας υγεία, δυστυχώς, ούτε εμείς, αλλά ούτε τα παιδιά μας, παίζουν πολύ σήμερα. 

https://www.youtube.com/watch?v=408eC_yJuSM

– Θα ήθελα να εστιάσουμε σε έναν άλλον πιο ιδιαίτερο ρόλο που μπορεί να έχει η άσκηση, η άθληση γενικότερα, για τη φυσική μας κατάσταση και ψυχική μας υγεία. Μπορεί, πιστεύετε, να λειτουργήσει ως μέσο πρόληψης ή αποφυγής δυσάρεστων καταστάσεων και νοσημάτων;  

Είναι αλήθεια ότι η γυμναστική, η άθληση, βελτιώνει τη φυσική μαςκατάσταση και την ψυχική μας υγεία, καθώς δημιουργεί ευεξία και ανάταση. Πολλές φορές μάλιστα, μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση (π.χ. μετά από ένα τραυματισμό). Επιπλέον, υπάρχει το θεραπευτικό παιχνίδι που βοηθάει σε πολλές περιπτώσεις και λειτουργεί ως μέσο θεραπείας για ψυχικά νοσήματα. 

– Στις μέρες μας τα παιδιά συνήθως παίζουν κατά κύριο λόγο ποδόσφαιρο ή μπάσκετ και γενικότερα υπάρχει η τάση του πρωταθλητισμού σε όλα τα αθλήματα. Συμβαίνει πράγματι αυτό; Και τι γίνεται με τα παιδιά που δεν μπορούν να ανταποκριθούν σ’ αυτές τις απαιτήσεις, περιθωριοποιούνται; 

Τα παιδιά προτιμούν συνήθως αυτά τα αθλήματα, τα οποία ωστόσο δεν είναι και δεν πρέπει να γίνονται ανταγωνιστικά, αλλά συναγωνιστικά.Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ιδιαίτερη σημασία έχει ο ρόλος του παιδαγωγού, που καλείται να ενσωματώσει όλα τα παιδιά, όχι μόνο τα πιο αδύναμα ή αυτά που δεν είναι βιολογικά ώριμα να ανταποκριθούν, αλλά παράλληλα οφείλει να βρει τρόπους ώστε να αμβλύνει και τη διαφορετικότητα μέσω ομαδικού παιχνιδιού, π.χ. σε παιδιά με διαφορετικές ικανότητες ή και εθνικότητες. Άλλωστε, το ομαδικό παιχνίδι μπορεί να συμβάλει στην άμβλυνση και των συμπεριφορών bullying. 

– Ξέρω ότι έχετε συμμετάσχει σε μια πολύ επιτυχημένη δράση, σ’ ένα πρόγραμμα συνεργασίας ανάμεσα σε δύο σχολεία, το 6ο Δημοτικό Χαλανδρίου, όπου ήσασταν γυμνάστρια εσείς, και το 10ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων, όπου παρουσιάσατε ένα καινούργιο παιχνίδι-άθλημα, το «Run and out». Μιλήστε μας γι’ αυτό. 

Το 2009, ο γυμναστής Μιχάλης Μερτζιανίδης, με την αρωγή των μαθητών του, εμπνεύστηκε και δημιούργησε στο 10ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων, ένα ομαδικό παιχνίδι, το «Run & Out». Το παιχνίδι αρχικώς αντιμετωπίστηκε απλά, όπως πολλά άλλα παιχνίδια που παίζονται κατά καιρούς στις σχολικές αυλές κατά τη διάρκεια του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής. 

Όμως, με τον καιρό, το «Run and Out» πήρε διαφορετικές διαστάσεις. Άρχισε να εξαπλώνεται και στα υπόλοιπα Δημοτικά Σχολεία των Ιωαννίνων, της ελληνικής επικράτειας ευρύτερα, αλλά και στο εξωτερικό. Το αποτέλεσμα είναι να οργανώνεται κάθε χρόνο Πρωτάθλημα «Run & Out»στα Γιάννενα και μάλιστα με χορηγούς και κάθε χρόνο να έχει ακόμα περισσότερες συμμετοχές και μεγαλύτερη επιτυχία. 

Το «Run & Out» έχει αποτελέσει εισήγηση σε Αθλητικά Συνέδρια στην Ελλάδα και έχει τιμηθεί με βραβείο «Αριστείας και Καινοτομίας στην Εκπαίδευση». Το 2014, η Διεθνής Ένωση Αθλητικών Συντακτών Ευρώπης (AIPS Europe) ανακοίνωσε ότι το «Run and Out» προτάθηκε για το Ευρωπαϊκό βραβείο fair play (European fair play 2014). Μάλιστα, η πρόθεση εκ μέρους του συγκεκριμένου ευρωπαϊκού φορέα είναι η διάδοση «Run & Out» σε όλη την Ευρώπη. Πράγματι, λοιπόν, πέρυσι το παρουσιάσαμε στα Γιάννενα με πολύ μεγάλη επιτυχία και με τη συμμετοχή των μαθητών, που το χάρηκαν και διασκέδασαν με την ψυχή τους. 

– Παλαιότερα τα παιδιά δεν είχαν τόσο πολλά ούτε τέτοια παιχνίδια. Πολλές φορές τα φτωχά παιδιά δεν είχαν ούτε μπάλα κι όμως χρησιμοποιούσαν τη φαντασία τους κι έφτιαχναν από απλά υλικά δικά τους παιχνίδια, π.χ. μπάλα από χαρτί. Σήμερα γιατί δεν συμβαίνει αυτό; Τι εναλλακτικές υπάρχουν; 

Ενδεχομένως, γιατί τα παιδιά… βομβαρδίζονται από πλήθος παιχνιδιών που πωλούνται στα πολυκαταστήματα, με αποτέλεσμα να μην μπαίνουν στη διαδικασία να ενεργοποιήσουν τη φαντασία τους. Ομως, σε μια εποχή οικονομικής, αλλά και περιβαλλοντικής κρίσης, απλά, απλούστατα υλικά πριν οδηγηθούν σε κάδους απορριμμάτων ή ανακύκλωσης μπορούν να αντικαταστήσουν συμβατικά υλικά, και μάλιστα χωρίς… κόστος, να συμβάλλουν στην οικολογική ευαισθητοποίηση και συνείδηση, να εξιτάρουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των παιδιών. Παράλληλα, η διαδικασία αναζήτησης των υλικών για τη δημιουργία ενός παιχνιδιού αποτυπώνεται στη μνήμη του παιδιού για πάντα, ως κάτι διαφορετικό, που το έφτιαξε μόνο του και του δίνει πρωτόγνωρη χαρά. 

Πολλές ιδέες για τους γονείς και τα παιδιά προκειμένου να κατασκευάσετε δικά σας παιχνίδια από απλά και (επ)ανακυκλώσιμα υλικά, χωρίς έξοδα, θα βρείτε και στο blog http://fysicedu.blogspot.gr 

Απόσπασμα από τη ραδιοφωνική συνέντευξη της Βίβιαν Παπαγεωργίου στο Πρώτο Πρόγραμμα 

https://www.youtube.com/watch?v=bjrNl43mrKU

ΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ 

Γράφει η στο efiveia.gr Ψυχολόγος Ράνια Τοπτσόγλου

Εδώ και αρκετά χρόνια τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν μπει σχεδόν σε κάθε σπίτι. Υπάρχουν τρία είδη ηλεκτρονικών παιχνιδιών: τα φορητά (π.χ., Nintendo, PSP, παιχνίδια κινητών τηλεφώνων), τα παιχνίδια κονσόλας (π.χ. PlayStation) και αυτά που παίζονται στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Υπάρχουν όμως και διάφοροι τύποι παιχνιδιών όπως είναι τα παιχνίδια στρατηγικής, τα παιχνίδια προσομοίωσης, τα παιχνίδια περιπέτειας, τα παιχνίδια ρόλων, τα παιχνίδια λογικής και τα παιχνίδια που έχουν σχέση με αθλήματα.

Τα παιδιά βρίσκουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια πολύ ελκυστικά, εξαιτίας τόσο των γεμάτων ζωντάνια και χρώμα γραφικών τους, όσο και γιατί τους δημιουργούν συνεχώς προκλήσεις στην προσπάθειά τους να ανέβουν επίπεδο ή να ξεπεράσουν εμπόδια στο παιχνίδι που παίζουν. Η ολοένα και μεγαλύτερη ενασχόληση όμως των παιδιών με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, έχει προκαλέσει πληθώρα συζητήσεων ως προς το αν τελικά τα παιδιά κινδυνεύουν ή αν επωφελούνται από τη χρήση τους. 

Θετικές επιδράσεις των ηλεκτρονικών παιχνιδιών 

• Συμβάλουν στην ανάπτυξη και στη βελτίωση κάποιων γνωστικών δεξιοτήτων όπως είναι η συγκέντρωση της προσοχής, η παρατηρητικότητα, ο οπτικοκινητικός συντονισμός, η δεξιοτεχνία και η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. 
• Καλλιεργούν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία του παιδιού. 
• Μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του παιδιού μέσα από τις επιτυχίες του. 
• Είναι μέσο ψυχαγωγίας. 
• Μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εκπαιδευτικά εργαλεία, αφού το παιδί μέσω κάποιων παιχνιδιών μπορεί να εμπεδώσει σχολικές γνώσεις, αλλά και να εμπλουτίσει τις γενικές του γνώσεις. 
• Μπορούν να αποτελέσουν μέσο κοινωνικοποίησης, αφού το παιδί καλεί τους φίλους του να παίξουν μαζί του, συζητάει τις επιδόσεις του με αυτούς και ανταλλάσσουν πληροφορίες. 

Αρνητικές επιδράσεις 

• Η υπερβολική έκθεση σε βίαια ηλεκτρονικά παιχνίδια δημιουργεί τον κίνδυνο να αυξηθεί η επιθετική συμπεριφορά του παιδιού, αλλά και να γίνεισταδιακή απευαισθητοποίησή του μπροστά σε βίαιες εικόνες. Η απευαισθητοποίηση αυτή μπορεί να οδηγήσει είτε σε έλλειψη αντίδρασης μπροστά σε βίαιες σκηνές στον πραγματικό κόσμο είτε, στη χειρότερη περίπτωση, στη διάπραξη μιας βίαιης πράξης με λιγότερους ενδοιασμούς. Ο κίνδυνος μάλιστα να συμβεί αυτό αυξάνεται, αν το παιδί είναι ήδη εσωστρεφές ή μεγαλώνει σε βίαιο περιβάλλον. 
• Επίσης, η συνεχής ενασχόληση του παιδιού με κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι, μπορεί να οδηγήσει σεεσωστρέφεια και στην κοινωνική απομόνωσή του. 
• Ακόμη, από έρευνες έχει βρεθεί ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, όπως και η τηλεόραση, αποτελούν το δεύτερο παράγοντα πρόκλησης παχυσαρκίας μετά την κατανάλωση πρόχειρου φαγητού. 
• Τέλος, υπάρχει και η περίπτωση για ένα παιδί να εθιστεί στη χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Σύμφωνα με έρευνες, για να θεωρηθεί ένα παιδί εθισμένο στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, θα πρέπει να περνάει πάνω από τριάντα ώρες την εβδομάδα παίζοντας με αυτά. Μερικά σημάδια εξάρτησης είναι όταν : 

1. το παιδί θέλει να περνά όλο το χρόνο του με το ηλεκτρονικό παιχνίδι και δε θέλει ούτε να δει τους φίλους του ούτε και να ασχοληθεί με κάποια δραστηριότητα που παλιότερα το ευχαριστούσε, 
2. όταν πέφτει η απόδοσή του στο σχολείο, 
3. όταν γίνεται οξύθυμο την ώρα που δεν παίζει και 
4. όταν παραμελεί κάποιες βασικές του ανάγκες όπως είναι το φαγητό. 

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς; 

• Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια δεν πρέπει να αποτελούν το μοναδικό είδος ψυχαγωγίας για ένα παιδί, αλλά είναι καλό το παιδί να ασχολείται και με ένα ή περισσότερα αθλήματα ή επιτραπέζια παιχνίδια τα οποία συμβάλλουν στην ανάπτυξη των κοινωνικών του δεξιοτήτων.  
• Όταν αγοράζετε ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι θα πρέπει να προσέχετε την ειδική σήμανση που υπάρχει πάντα σε αυτό και αφορά αφενός την ηλικία που θα πρέπει να έχει το παιδί για να το παίξει και αφετέρου το περιεχόμενό του. Αν για παράδειγμα περιέχει ερωτικές σκηνές, βίαιες σκηνές, χυδαία γλώσσα, ναρκωτικά, φόβο, διακρίσεις, τζόγο κλπ. 
• Συζητήστε μαζί του για το περιεχόμενο των παιχνιδιών και για διάφορα θέματα που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια παιξίματος, όπως είναι η ανταγωνιστικότητα μεταξύ φίλων, η βία στον πραγματικό κόσμο σε σχέση με τη βία στο παιχνίδι κ.λπ. 
• Το ηλεκτρονικό παιχνίδι είναι καλό να μη βρίσκεται στο δωμάτιο του παιδιού, αλλά σε ένα κοινόχρηστο χώρο όπως είναι το σαλόνι, έτσι ώστε το παιδί να μην απομονώνεται. 
• Βάλτε όρια στο χρόνο χρήσης ηλεκτρονικών παιχνιδιών, ο οποίος δεν πρέπει να υπερβαίνει σε καμία περίπτωση τις δύο ώρες την ημέρα, ακόμη κι αν το παιδί έχει όλη τη μέρα ελεύθερη από άλλες δραστηριότητες. 
• Αν διαπιστώσετε ότι το παιδί σας χρησιμοποιεί σε υπερβολικό βαθμό ηλεκτρονικά παιχνίδια και αυτό του έχει προκαλέσει συναισθηματικές ή άλλου είδους δυσκολίες, απευθυνθείτε για βοήθεια σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. 

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ 

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 

ΗΛΙΚΑ : ............ 

ΦΥΛΟ : 

🔀 ΚΟΡΙΤΣΙ 

🔀 ΑΓΟΡΙ 

1. Παίζεις παιχνίδια στον ηλεκτρονικό υπολογιστή; 

 Ναι 

 Όχι 

2. Από ποια ηλικία ξεκίνησες να παίζεις ηλεκτρονικά παιχνίδια; 

............ 

3. Τι είδους παιχνίδια παίζεις; 

 Δράσης 

 Quiz

 Διασκέδασης 

 Τυχερά 

 Fb games 

4. Παίζεις ομαδικό παιχνίδι ή μόνος σου στον υπολογιστή; 

 Ομαδικό 

 Μόνος/η 

5. Πόσες ώρες παίζεις ηλεκτρονικά παιχνίδια;; 

 0 - 2 

 3 - 5 

 5 - άνω 

6. Αν παίζεις πάνω από 5 ώρες την ημέρα ηλεκτρονικά παιχνίδια, πιστεύεις ότι σε έχει επηρεάσει αρνητικά;

 Ναι 

 Όχι